Fab Kis Tua Hmoob

Tus piav: yawg Nom Vaj
Tus sau: Yaj Xyooj

Sij hawm thaum Fab Kis tuaj kav teb chaws Nplog (Laos) ntawv peb haiv hmoob yog ib haiv neeg raug Fab Kis quab yuam nyhav kawg nkaus. Yog li thiaj muaj ib co hmoob muab ib tug Fab Kis tua tuag ces Fab Kis tuaj ntes tau 12 leeg hmoob coj mus tua, 12 leeg no muaj ib tug yog peb yawg Nyiaj Huas Xyooj ntag. Fab Kis coj 12 leeg no los tua rau tom Xeev Khuam nyob hauv ib lub nras.

Fab Kis txhos tau 12 tug ncej ces muab 12 leeg ntawv coj mus khi rau, lawv hu tag nrho cov hmoob nyob tom xeev tuaj saib tau ib tiaj. Qhov lawv hu cov hmoob tuaj saib coob coob no mas vim lawv xav kom cov hmoob pom ces kom lawv ntshai thiab tsis txhob mus tua Fab Kis ntxiv lawm. Lawv li phiaj xwm mas ib tag kis lawv tua 3 leeg ces 4 tag kis ces lawv tua tag 12 leeg.

Thawj tag kis tav tshais xwb ces 3 tug tub rog Fab Kis nqa ib leeg ib rab ntaj ntse ntse ncig piav yeev nram tiaj tos tua lawm xwb. Thaum cov nom loj hais kom tua ces 3 tug tub rog ntawv rho ntaj txiav 3 tug hmoob xub thawj caj dab tu nrho cov hmoob tuaj ntsia ntawv cov yog nws kwv nws tij ces quaj zom zaws hos cov txiv neej ces ntsej muag daj tag hos cov poj niam ces tso zis rau hauv tiab hauv ris tag.

Tag kis thib 2 ces lawv rov qab tua peb tug dua, tag kis no ces cov hmoob lawv thov thov ntuj kom ntuj pab no ces txog thaum cov tub rog Fab Kis los tua lawv ces thawj 2 tug ua ntej cov ntshav txaws mus tsis deb heev txij qab nthab xwb ces rov qab poob los lawm, tus thib 3 ces thaum txiav kiag es lub caj dab qaij hlo xwb ces cov ntshav ya ncaj qha rau pug saum ntuj lawm tsis poob los li.
Txog rau tag kis thib 3 ntawv thaum cov neeg tuaj saib tuaj zom zaws hos cov Fab Kis twb tsis tau nqis los rau nram tiaj ces tsawm muaj ib tug txiv neej khuam ib lub hnab los hais rau hmoob tias: “Me nyuam hmoob yuas me nyuam hmoob! Cas nej yuav ruam ua luaj, nej twb tsis txawj ua ib rab Phom ib lub mos txwv, twb tsis txawj ua ib lub tsheb los sis ib lub nyoob hoom li es nej yuav mus muab luag neeg tua ua tus dab tsi, nej tua luag ces luag tsis yov rov tua nej dua xwb les es, cas nej yuav mus ruam ua luaj”.
Nws cem cwm cov hmoob tag ces nws nqis mus rau nram tiaj uas khi 12 tug hmoob ntawv, muab lawv daws tsuag tsuag mua tej xov hlau uas khi lawv ntawv ntswj tsuag tsuag tu poob pawg lug, ib me ntsis zoj xwb ces Fab Kis tuaj txog, Fab Kis nug cov hmoob tuaj saib ntawv tias: “leej twg muab cov hmoob ntawv tso?” Ces lawv thiaj qhia tias yog tus uas khuam lub hnab ntawv (tus hmoob no nws lub npe hu ua Yaj Sis Lwj) Fab Kis los txog ntua ces fab kis nug yawg tias: “koj yog tus tso lawv puas yog?” Ces Yaj Sis Lwj teb tias: “yog! yog kuv tiag”. Ces fab kis hais tias: “yog li ces mus lawm nram ຫ້ອງການ, ces Yaj Sis Lwj teb tias: “aws! mus los mus!” Ces fab kis hais tias: “yog li ces mus ua ntej”, ces Yaj Sis Lwj mus ua ntej loo ces fab kis taw loo yaj phom rau Yaj Sis Lwj taub hau hos muab tes tiag kiag rau Yaj Sis Lwj xwb pwg, ces Yaj Sis Lwj tig ntsia na has yaj phom twb nkaus rau yawg taub hau lawm, thooj txhij thaum ntawv twb muaj ib tug twb nkaus yaj phom rau tus Fab Kis ntawv lub taub hau hos sab tes tiag kiag rau Fab Kis sab xwb pwg lawm thiab, tus taw phom rau tus Fab Kis ntawv yog tib tug uas fab kis taw rau thiab xwb ces Fab Kis thiaj tsa loo tes thov ces Yaj Sis Lwj thiaj hais rau tus Fab Kis ntawv tias: “nej cov Fab Kis no cas nej tuaj nyob luag teb chaws es nej yuav tsis muab luag tsa ua nom ua tswv, es yuav tuaj muab luag quab yuam, kaus luag noj luag haus li no hmoob yog ib tug neeg ntshaw ntshaw ua nom yog nej muab nom rau hmoob ua lawm thaum ntawv nej txib hmoob mus ncab los hmoob mus, nej txib hmoob mus nkhaus los hmoob mus, tos hmoob ho tua nej los vim nej tsis muab nom rau hmoob ua neb”. Yaj Sis Lwj hais ntxiv tias: “nej siab phem dhau heev lawm nej npav tua kuv xwb nej sim saib kuv mus nod tod nawb” ces nws tsawm mus lawm mus mus rau pug tom ntug tiaj nras ces ploj lawm fab kis zoo siab tias zaum no nws mus lawm ces Fab Kis tig rov qab los na has uas cas Yaj Sis Lwj sawv ntawm Fab Kis nrab nqaum taw loo phom rau fab kis dau ces fab kis thiaj thov lo lua kom tsis txhob tua es muaj dab tsi mam ua zoo sib hais.

Ces lawv thiaj mus sib hais rau nram ຫ້ອງການ thaum hais tag lub ຫ້ອງການ tom Xeev Khuam ces lawv thiaj los hais rau tom lub ຫ້ອງການ tom ໂພນສະຫວັນ vim cov lus tseem tsis tau tas lawv thiaj kom Yaj Sis Lwj nce tsheb tab sis nws tsis kam mus ces Fab Kis los ua ntej lawm, thaum fab kis los txog tom ໂພນສະຫວັນ ua cas Yaj Sis Lwj twb nyob tom ຫ້ອງການ tos lawv lawm thiab nws twb noj tag ib taig Fawm lawm.

Tom qab hais tag ntawm lub ຫ້ອງການໂພນສະຫວັນ tag ces lawv mus hais rau nram Toom (ເມືອງຄຳ, ແຂວງຊຽງຂວາງ), fab kis mus ua ntej lawm tab sis thaum mus txog nrav Yaj Sis Lwj twb nyob nrav ua ntej lawm thiab lawv hais tag nram lub ຫ້ອງການ no ces lawv thiaj rov qab los rau tom xeev. Txij thaum ntawv los ces Fab Kis thiaj muab hmoob tsa ua nom (Phes Toom ເພຍຕົງ, Tooj Xeem ຕາແສງ).
Qhov uas Yaj Sis Lwj nqes los ntiaj teb zaum no mas vim muaj 3 tee nthav poob rau ntawm Yaj Sis Lwj lub rooj ntawv yog li nws thiaj nqis los saib seb ntiaj teb no muaj teb meem dab tsi.
Yaj Sis Lwj los nrog lawv nyob tau ib hlis tab sis tsuas muaj tib leeg hmoob thoj thiaj ntaus tau phooj ywg nrog nws xwb. Txog hnub Yaj Sis Lwj yuav rov qab ntawv ces Yaj Sis Lwj thiaj coj tus hmoob thoj ntawv kom nrog nws mus saib hmoob lub teb chaws tab sis tus hmoob thoj ntawv hais tias seb paus kam coj ib tug nrog mus thiab ces Yaj Sis Lwj thiaj hais tias: “tsuas coj tau koj ib leeg xwb yog ob leeg ces kuv coj tsis tau lawm”.

Txog thaum yuav mus tiag tiag lau ces Yaj Sis Lwj thiaj hais tias: “wb ua ib sim phooj ywg zoo tag npaum no es koj xa kuv mus” ces nkawv thiaj rov qab tuaj rau tom lub tiaj thaum nws los. Yaj Sis Lwj nkawv sib tuav tes sib ncaim ces tus hmoob thoj ntawv ntsia Yaj Sis Lwj mus nws mus mus ploj rau pug tom ntug tiaj nrag lawm ces tus hmoob thoj ntawv thiaj tig loo rov qab ua cas Yaj Sis Lwj ho nyob ntawm nws nruab qaum, nws ua li no 2 zaug ntxiv ces zaum thib 3 ces nws mus lawm tiag tiag tus hmoob thoj ntawv tig los los tsis pom Yaj Sis Lwj lawm.

Muab hais los ces cov hmoob raug Fab Kis tua ntawv tuag 6 leej dim 6 leej, nyob rau ntawm 6 leej uas dim ntawv kuj yog yawg nyiaj huas ib tug thiab.

Cov lus no yuav muaj tseeb thiab cuav li cas mas tsis paub vim yus yug tuaj tom qab tsuas yog hnov cov laus lawv piav xwb yog li thiaj yog ib qho uas peb yuav tsum tau mus nrhiav kom paub qhov tseeb ntxiv.

Zaj dab neeg no muaj 3 nqis ua peb yuav tau muab coj los ua chaw kawm xws li:

  1. Thaum ntawv Fab Kis tuaj quab yuam peb haiv hmoob heev, tsis pub kawm ntawv, sau se nyhav nyhav ua rau hmoob thev tsis taus hmoob thiaj sawv tawm tsam, muab cov Fab Kis tuaj quab yuam hmoob ntawv tua, txhua yam lawv ua no vim lawv xav tawm tsam kom lawv tawm tau ntawm txoj kev raug quab yuam;
  2.  Hmoob tsis txawj tsis ntse, xws li tus Yaj Sis Lwj ntawv hais hmoob twb tsis txawj ua ib rab phom, ib lub mov txwv, twb tsis txawj ua ib lub tsheb twb tsis txawj ua ib yam dab tsi li es hmoob yuav mus muab luag tua ua dab tsi? Ib yam li hais los ntawm nqi ib ntawv vim hmoob tsis tau nrog luag kawm ntawv thiaj ua rau hmoob tsis ntse, tiam sis vim hmoob xav tawm ntawm kev raug quab yuam hmoob thiaj sawv tawm tsam, tab sis tu siab vim hmoob tsis ntse thiaj ua dab tsi los tsis yeej li;
  3. Raws li kuv xav, tus Yaj Sis Lwj no nyaj yuav tsis yog los saum ntuj los, tej zaum yuav yog cov neeg txawv teb chaws uas tuaj qhia ສາສະໜາ es lawv pom Fab Kis muab neeg tua es lawv siab tsis kheev es lawv thiaj li los hais kom txhob muab hmoob tua ntxiv xwb, tab sis cov hmoob thuam ntawv lawv xav tias yog hmoob tus cawm seej uas qaum ntuj tso los cawm hmoob, tos kuv ho hais li ntawv los vim lub caij ntawv yeej muaj ib txhia txiv plig tuaj qhia ສາສະໜາກາໂຕລິກ thiab ອິສະລາມ rau hmoob, nplog thiab pob tawj.



Kuv tau mus post zaj lus no nyob rau www.hmongza.com thiab tau muaj coob leej tau hais tias qhov no muaj tseeb tiag no. Hauv qab no yog qee comments los ntawm cov tuaj comment.

Vaj Yim Leej, Posted 21 Apr 2010.

Cov hmoob fab kis tua ntawd lub taub hau nrog yawg paj cai lub nyob pem vaj loog zeb paslis "MUSE DE LHOMME txog ntuad 1986 yawg FRAN9OIS MITERAND mam li muab cov taub hau no coj mus hlawv pov tseg tag lawm xwb.


LEEJ TWG UA TUS MUS POM COV TAUB HAU HMOOB NO:

1975 hmoob poob teb chaws khiav tawm tuaj mus rau thaib teb hos yawg hlob (phajnyas tub las lis foom tub ntxhawg nws thov tuaj kho mob nyob fab kis teb nws tsis rov qab lawm xwb muaj ib hnub nws tau raug caw mus saib vaj loog huab tais thiab ntau qhov chaw nws thiaj tau mus pom 13 lub taub hau neeg tawv daj yawg thiaj nyeem cov ntawv luag sau tseg 1979 hlob tub ntxhawg thiaj coj kuv mus saib kuv yawg vim yawg yeej paub zoo lawm kuv thiaj mus saib kuv yawg lub taub hau nrog tus chij tu siab kawg vim luag txwv tsis pub yus nqa koob yees duab thau tsis tau kuv tsuas hais tau ib lo lus rau kuv yawg lub taub hau hais tias yawg koj txoj sia pauv tau lub teb chaw los ciaj haiv yog teb chaws pej xeem lawm: yog tseem fwj nplog siv niaj hnub no:hmoob puas paub tu siab (hmoob yog npua tshom tau rau noj).


# Hnub tim 23/7/2013 tau muaj neeg tso ib zaj lus rau hauv Youtube piav txog Keeb Kwm Hmoob, muaj ib ntus kuj piav txog qhov Fab Kis tua hmoob no, tab sis nws piav tias cov hmoob raug tua no yog Paj Cai Vwj uas yog tus tawm tsam Fab Kis cov thab han, tus los cheem kom Fab Kis txhob tua 6 tus hmoob ntxiv ntawv yog tus txiv plig lub npe hu ua Sas Vis Nas (tsis paub xyov sau ua lus Fab Fis yog li cas), thiab tseem hais ntxiv tias tus txiv plig no tau sau ntawv mus hais kom cov nwm tswv Fab Kis tim Paris txhob tua cov hmoob no ntxiv lawm, kom lawv muab nom rau cov hmoob no ua es cov nom hmoob no mam txib hmoob ua xwb mas thiaj ua tau, yog yuav siv dag siv zog rau hmoob mas tsis tau, txij thaum ntawv los thiaj pib muaj toj xeem xws li Kiab Toom, los rau cov tom qab no. 
Cov sau zaj lus no yog Neng Yang, Lee Thao, Daying Yang, thiab Soua K. Yang. 
Tus piav yog Cheng FuJi Vang.


Comments

Popular posts from this blog

Xyooj Diav Nqeeb Tsev Neeg

Paj Ntaub Mos, Paj Ntaub Xaws, Paj Ntaub Hmoob